Dünyamızı yüzyıllardır arılar ile paylaşıyoruz. Ürettikleri; bal, polen, propolis, arı sütü, arı ekmeği vb. arı ürünleri gibi günümüzde çok sık karşılaştığımız ve sağlığımız için tükettiğimiz bu ürünleri ne kadar tanıyoruz? Arı ürünleri; güçlü antioksidan içeriğine sahiptirler ve bağışıklık sistemine destek olmak amacıyla kullanımı yaygındır.
İçeriğinde çok fazla aktif madde bulunduran bu ürünlerin kullanımından önce kişinin alerji durumu tespit edilmelidir. Alerji durumu mevcutsa kullanılmamalıdır. Arı ürünlerinin bazı hastalıkların tedavisinde kullanılmasına “Apiterapi” denir.
Kelime arı anlamındaki Latince “apis”’ten türetilmiştir. Bal, polen, propolis, arı zehri ve arı sütü gibi bu yazımızın içeriği olan ürünler Apiterapide kullanılan arı ürünleridir. Propolis Nedir? Propolis, bal arıları tarafından bitkilerin tomurcuk ve filizlerinden toplanan, genellikle koyu kahverengi veya kırmızı renkte olan balmumu, reçine ve yağların tükürük salgıları ile karışımından oluşan bir maddedir.
Arılar, propolisi kovanlarında sağlıklarını korumak amacıyla kullanırlar. Antioksidan içeriği oldukça fazladır. Antimikrobiyal ve antiviral etkileri bulunur. Solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde, Ağız sağlığının korunmasında, Cilt tahrişinin tedavisinde, Yara - yanık tedavisinde doku onarımının süresini kısaltmada, Bağışıklık sistemine destek olmak amacıyla kullanılabilir. Polen Nedir? Arı poleni, arıların çiçeklerin ürettiği poleni toplamasıyla ürettiği besindir. Arılar polenleri kovanlarında muhafaza ederler.
Besleyici özelliği yüksektir; protein, mineral, vitaminlerce zengindir. Vücuttaki enflamasyonu gidermek için, Antioksidan olarak, Karaciğer sağlığına destek olmak, Bağışıklık sistemine destek olmak, Alerji ve astım semptomlarının tedavisine destek olarak, Enerji metabolizmasına destek sağlamak amacıyla kullanılabilir. Hiçbir şeyin aşırı tüketilmesi önerilmediği gibi polende kullanımına dikkat edilmesi gereken besinlerdendir.
Kızarıklık, kaşıntı, ödem, solunum güçlüğü, çarpıntı gibi semptomlar arı poleninin olası yan etkilerindendir. Uzmana danışmak gerekmektedir. Arı Sütü Nedir? Arı sütü, genç işçi arıların kraliçe arıları besledikleri jel formundaki özel bir salgıdır. Beyaz-krem renkte, akışkan ve suda çözülebilir yapıda, besleyici özelliği yüksek bir maddedir. biotin, folik asit, B vitamini içeren proteinlerden zengin içeriği bulunur. Bağışıklık sistemini güçlendirir, Enerji metabolizmasına destek sağlar, Kan basıncını dengeler, Cildi onarıcı etkileri bulunur, Yara ve yanıkların iyileşmesinde yardımcıdır. Kızarıklık, kaşıntı, solunum güçlüğü, öksürük gibi etkilerin meydana gelmesi durumunda uzmana danışmak gerekmektedir.
Arı Ekmeği Nedir?
Arı ekmeğinin oluşumu, poleninin laktik asit bakterileri ve mayalar tarafından fermente edilmesi ile elde edilir. polen, bal ve arıların tükürük bezleri salgılarını içermektedir. Besin içeriği zengindir; yapısında protein, karbohidrat, lipit, vitamin, mineral bakımından zengindir. Arı ekmeği üretildikten sonra arılar tarafından bal peteğinin hücrelerine gömülerek kuru ve sert kıvamda bir yapı haline getirilmektedir.
Peteklere depolanmış arı ekmeği; peteklerin kurutulması, dondurulması, parçalanması, bal mumu ve arı ekmeğinin ayrılması ile elde edilmektedir. Hücre yenileyici, Antimikrobiyal, Antioksidan, Bağışıklık sistemini destekleyici, Bilişsel fonksiyonları uyarıcı etkileri bulunur. Kızarıklık, kaşıntı, solunum güçlüğü, öksürük gibi etkilerin meydana gelmesi durumunda uzmana danışmak gerekmektedir.
Dikkat! Yukarıda bahsedilen arı ürünlerinin gebelik durumunda ve emzirme döneminde olası yan etkilerin olduğu bilinmediğinden ötürü kullanımı önerilmez, uzmana danışılmalıdır. Diyabet hastalarında, böbrek yetmezliği hastalarında, siroz hastalarında kullanıma dikkat edilmesi gerekmektedir. Bağışıklık sistemi gelişmemiş olan bir yaş altı çocuklarda önerilmemekle birlikte çocuklarda kullanımı için bir uzmana danışmak gerekmektedir.
Bu yazıyı hazırlarken faydalandığımız kaynaklara da göz atabilirsiniz: Mohammad, S. M., Mahmud-Ab-Rashid, N.-K., & Zawawi, N. (2021). Stingless Bee- Collected Pollen (Bee Bread): Chemical and Microbiology Properties and Health Benefits. Molecules, 26(4), 957. https://doi.org/10.3390/molecules26040957 Şimşek, F., Çetin, B., & Mutlu, C. (2023).
ARI EKMEĞİNİN BAZI FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ.
Gıda, 48(4), 807-818. https://doi.org/10.15237/ gida.GD23038 Thakur, M., & Nanda, V. (2020). Composition and functionality of bee pollen: A review. Trends in Food Science & Technology, 98, 82-106. Kieliszek, M., Piwowarek, K., Kot, A. M., Błażejak, S., Chlebowska-Śmigiel, A., & Wolska, I. (2018). Pollen and bee bread as new health-oriented products: A review. Trends in Food Science & Technology, 71, 170-180. Semkiw, P., & Skubida, P. (2021). Bee bread production—a new source of income for beekeeping farms?. Agriculture, 11(6), 468.